آشنایی کامل با بیماری دیابت
 
 
همه چیز در مورد پروتئین  a1c
 
 
آزمایش Hb A1c یا آزمایش قند درازمدت چیست ؟
نامهای دیگر این آزمایش Glycated Hb یا Glycosylated HB است و برای بررسی و ارزیابی بیماری دیابت است .این ازمایش در واقع غلظت قند خون را در دوره زمانی 2 تا 3 ماه گذشته مشخص میکند. بطور ساده با افزایش غلظت قند خون ؛ قند به هموگلوبین خون ( که پروتئین حمل کننده اکسیژن در داخل گلبولهای قرمز است )متصل میشود هموگلوبین انواع مختلفی دارد که در حال طبیعی 95 تا 97 درصد آن را نوعی به نام A1 تشکیل میدهد وقتی قند به این نوع هموگلوبین متصل شد به آن هموگلوبین گلیکوزیله یا Hb A1c میگویند. پس هرچه قند بیشتر باشد بیشتر به هموگلوبین متصل شده و غلظت Hb A1c بیشتر میشود . این اتصال تا پایان عمر گلبول قرمز که حدود 120 روز یا سه ماه است پایدار می ماند .

مزایا و امتیازات A1c :
برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و در هر ساعتی از روز میتوان نمونه گیری را انجام داد.

هدف از اندازه گیری A1c :
هدف این است که غلظت قند خون فرد دیابتی را در دامنه طبیعی یا نزدیک به آن حفظ کند که این امر به کاهش عوارض مزمن افزایش فند خون کمک میکند . این عوارض شامل آسیب پیشرونرونده به اعضای بدن مانند کلیه ها ،چشم ها ،سیستم قلبی عروقی و اعصاب است . این آزمایش نشان دهنده قند خون تا 3 ماه گذشته است پس به بیمار و پزشکش کمک میکند که غلظت قند خون را راحتتر کنترل کند .


چه موقع A1c درخواست میشود :
بسته به اینکه دیابت بیمار از چه نوعی باشد و چه میزان کنترل شده باشد بین 2 تا 4 بار در سال باید ان را انجام شود . برای افراد مبتلا به دیابت انجمن دیابت آمریکا توصیه کرده است حداقل 2 بار در سال انجام شود .

نتیجه آزمایش A1c چه مفهومی دارد :
A1c اکنون به صورت درصد گزارش می شود . توصیه شده است که افراد دیابتی میزان A1c خود را زیر 7% نگاه دارند همیتطور میشود از روی A1c میزان متوسط قند خون را در طول مدت چند ماه گذشته با استفاده از فرمول ریاضی خاصی محاسبه کرد . البته این تخمین لزوما با اندازه گیری روزانه قند خون شما مطابقت نداشته باشد زیرا شاید در روز آزمایش بنا به دلایلی قند خون شما بالاتر یا پایین تر از تخمین میانگین باشد . افراد غیر دیابتی A1c بین 4 تا 6 درصد دارند.

آزمایش Hb A1c یا آزمایش قند درازمدت چیست ؟
نامهای دیگر این آزمایش Glycated Hb یا Glycosylated HB است و برای بررسی و ارزیابی بیماری دیابت است .این ازمایش در واقع غلظت قند خون را در دوره زمانی 2 تا 3 ماه گذشته مشخص میکند. بطور ساده با افزایش غلظت قند خون ؛ قند به هموگلوبین خون ( که پروتئین حمل کننده اکسیژن در داخل گلبولهای قرمز است )متصل میشود هموگلوبین انواع مختلفی دارد که در حال طبیعی 95 تا 97 درصد آن را نوعی به نام A1 تشکیل میدهد وقتی قند به این نوع هموگلوبین متصل شد به آن هموگلوبین گلیکوزیله یا Hb A1c میگویند. پس هرچه قند بیشتر باشد بیشتر به هموگلوبین متصل شده و غلظت Hb A1c بیشتر میشود . این اتصال تا پایان عمر گلبول قرمز که حدود 120 روز یا سه ماه است پایدار می ماند .
مزایا و امتیازات A1c :
برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و در هر ساعتی از روز میتوان نمونه گیری را انجام داد.

هدف از اندازه گیری A1c :
هدف این است که غلظت قند خون فرد دیابتی را در دامنه طبیعی یا نزدیک به آن حفظ کند که این امر به کاهش عوارض مزمن افزایش فند خون کمک میکند . این عوارض شامل آسیب پیشرونرونده به اعضای بدن مانند کلیه ها ،چشم ها ،سیستم قلبی عروقی و اعصاب است . این آزمایش نشان دهنده قند خون تا 3 ماه گذشته است پس به بیمار و پزشکش کمک میکند که غلظت قند خون را راحتتر کنترل کند .

چه موقع A1c درخواست میشود :
بسته به اینکه دیابت بیمار از چه نوعی باشد و چه میزان کنترل شده باشد بین 2 تا 4 بار در سال باید ان را انجام شود . برای افراد مبتلا به دیابت انجمن دیابت آمریکا توصیه کرده است حداقل 2 بار در سال انجام شود .

نتیجه آزمایش A1c چه مفهومی دارد :
A1c اکنون به صورت درصد گزارش می شود . توصیه شده است که افراد دیابتی میزان A1c خود را زیر 7% نگاه دارند همیتطور میشود از روی A1c میزان متوسط قند خون را در طول مدت چند ماه گذشته با استفاده از فرمول ریاضی خاصی محاسبه کرد . البته این تخمین لزوما با اندازه گیری روزانه قند خون شما مطابقت نداشته باشد زیرا شاید در روز آزمایش بنا به دلایلی قند خون شما بالاتر یا پایین تر از تخمین میانگین باشد . افراد غیر دیابتی A1c بین 4 تا 6 درصد دارند.
هموگلوبين a1c به اين سوال پاسخ مي‌دهد
قندتان کنترل است؟


بيماران مبتلا به ديابت در مراجعه به پزشک هميشه يک سوال بسيار مهم مي‌پرسند؛ آيا بيماري من کنترل مي‌شود؟ آيا همه چيز خوب پيش مي‌رود؟ شايد با اندازه‌گيري قند خون تا حدودي وضعيت کنوني بيماري ديابت مشخص شود اما اگر بخواهيم کارکرد کلي برنامه کنترل بيماران را بدانيم، از چه روشي استفاده مي‌کنيم؟ متخصصان نوعي هموگلوبين a1c را اندازه‌‌گيري مي‌کنند. با اين آزمايش، بيشتر آشنا شويم.
در واقع اين آزمايش بهترين وسيله براي ارزيابي بلندمدتِ قند خون، طي دو سه ماهه اخير است. اين آزمايش به شما و پزشك معالج‌تان كمك مي‌كند كه بدانيد برنامه درمان و كنترل ديابت شما تا چه حد موفقيت‌آميز بوده است. مزيت ديگر اين آزمايش اين است كه مي‌توان مشكلاتي از قبيل قند خون قبل و بعد از غذا و يا طول شب را كه گاهي از اوقات توسط اندازه گيري با گلوكومتر تشخيص داده نمي‌شود، به خوبي شناسايي كند.
اساس آزمايش
اصولا هموگلوبين يكي از پروتئين‌هاي داخل گلبول قرمز است که وظيفه حمل اكسي‍‍ژن در خون را به عهده دارد. هموگلوبين مانند تمام پروتئين‌هاي ديگر بدن، با قندها از جمله گلوكز تركيب مي‌شود، اين تركيب تا زماني كه گلبول قرمز خون زنده است (تقريبا 120 روز) پايدار مي‌ماند و اين اساس آزمايش هموگلوبين a1c را تشكيل مي‌دهد. هرچه قدر ميزان قند خون شما در طول دو سه ماهه گذشته بالاتر از مقدار طبيعي باشد، هموگلوبين a1c خون شما كه با گلوكز تركيب شده است بيشتر خواهد بود. در افراد غيرديابتي مقدار هموگلوبين a1c كه با گلوكز تركيب شده است، كمتر از شش درصد است. در افراد مبتلا به ديابت، اين درصد بر اساس نحوه كنترل ديابت و قند خون، متفاوت است. هموگلوبين a1c كمتر از هفت درصد بيانگر كنترل ديابت و قند خون مي‌باشد و مقادير بالاي هشت درصد نشان مي‌دهد كه شما بايد در روش درمان ديابت خود تجديد نظر كنيد. بنابراين هدف از درمان موقتي ديابت، رساندن مقدار هموگلوبين a1c به كمتر از هفت درصد است. البته تحقيقات نشان داده‌اند كه كاهشِ مقدار هموگلوبين a1c به هر ميزان موجب كاهش عوارض بلند مدت ديابت خواهد شد و اين امر به مقدار هموگلوبين a1c، اوليه بستگي ندارد.
سن هم مهم است
مقادير ايده آل هموگلوبين a1c در سنين مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال از آنجايي كه هرچه مقدار اين هموگلوبين پايين تر باشد، احتمال هيپوگليسمي‌(كاهش قند خون) نيز بيشتر خواهد بود. در كودكان قبل از سنين دبستان كه مقدار کم خون براي سلول مغزي در حال رشد مضر و خطرناك است، مقادير ايده آل هموگلوبين a1c نسبت به ساير افراد در سنين بالا بيشتر است.
روش انجام آزمايش
آزمايش فوق را مي‌توان در هر ساعتي از شبانه روز انجام داد و نيازي به ناشتا بودن ندارد. همچنين نتيجه اين آزمايش، بر خلاف آزمايش‌هاي شخصي قند خون، ارتباطي با نوع تغذيه و فعاليت بدني و يا وضعيت روحي شما در روز آزمايش ندارد ولي اگر شما دچار هر گونه كسالتي باشيد، بهتر است انجام آزمايش هموگلوبين a1c، را به روز ديگري موكول کنيد، زيرا اين احتمال وجود دارد كه نتيجه آزمايش بالا رود. البته شايان ذكر است كه روش‌هاي اندازه‌گيري هموگلوبين a1c، در آزمايش‌هاي مختلف، متفاوت و نتايج آن نيز متفاوت است. براي مثال ممكن است در يك آزمايشگاه نتيجه 6 درصد، به عنوان نتيجه طبيعي گزارش شود ولي در آزمايشگاه‌هاي ديگر اين چنين نباشد، بنابراين توصيه مي‌شود كه از يك آزمايشگاه مشخص، براي انجام اين آزمايش استفاده كنيد.
حرف آخر
آزمايش هموگلوبين a1c، به هيچ عنوان جايگزين آزمايش‌هاي شخصي قند خون نمي‌شود و نمي‌توان به عنوان مثال آن را مبناي اضافه و يا كم كردن مقدار تزريق روزانه انسولين قرار داد. در واقع براي كنترل موثر ديابت انجام مرتب آزمايش قند خون و نيز آزمايش هموگلوبين a1c در هر دو سه ماه يكبار هر دو به يك اندازه از اهميت برخوردارند.
منبع: بيوشيمي‌باليني ديويدسون
 
 
نکته بهداشتی روز: آزمایش A1c چیست؟
انجام آزمایش هموگلوبین A1c چند بار در سال برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود.
این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا چگونگی کنترل قند خون را فرد مبتلا به دیابت در طول دو تا سه ماه قبل از آن دریابند.

این نکات را در مورد این آزمایش به یاد داشته باشید:

میزان هموگلوبین A1c در خون شما بیانگر میزان بالابودن قند خون شما در سه ماه گذشته است. بر این اساس می‌توان تعیین کرد دارو، رژیم غذایی و سایر درمان‌های تجویزشده بوسیله پزشک شما موثر بوده است یا نه.
این آزمایش باید هر سه ماه یکبار انجام شود، مگر در صورتی که قند خون شما از پیش به خوبی کنترل شده باشد. در این مورد دکتر شما ممکن است توصیه کند هر شش ماه یکبار آن را انجام دهید.
نتایج این آزمایش می‌تواند به پیش‌بینی احتمال بروز عوارض دیابت از جمله بیماری قلبی، یا آسیب به چشم‌ها، کلیه‌ها یا دستگاه عصبی کمک کند
 
تاکيد پزشکان بر استفاده از شمارش هموگلوبين A1C براي تشخيص ديابت

سلامتيران: به گفته پژوهشگران دانشکده پزشکي دانشگاه جان هاپکينز 30 درصد از موارد ابتلا به ديابت که بيماري قابل پيشگيري است با روش هاي فعلي، قابل تشخيص نيستند.دليل ابتدايي اين‌ که بسياري از موارد ابتلا به ديابت تشخيص داده نمي شود، نياز به انجام آزمايش‌هايي است که براي انجام آن فرد بايد ناشتا باشد.
به گفته محققان معيار ديگري در تشخيص بيماي در نظر گرفته شود که آن «شماره هموگلوبين A1c براي معاينه افراد ديابتي است.نسخه ديگري از اين پروتئين موسوم به HbA1C، منعکس کننده مقدار متوسط گلوکز خون طي ماه هاي ابتدايي است و مدت زيادي براي سنجش اين مقادير در بيماران ديابتي استفاده مي شده است، اما هرگز به طور رسمي به عنوان روشي کاربردي از سوي پزشکان براي معاينه يا تشخيص ديابت مورد استفاده قرار نگرفته است.براي تشخيص ديابت با استفاده از معيار HbA1C ديگر نيازي نيست که بيمار ناشتا به پزشک مراجعه کند و به علاوه بسيار دقيقتر غلظت گلوکز در خون در مدتي طولاني تر مشخص مي شود.
 
 
 آشنایی کامل با بیماری دیابت
 
هر دو نوع دیابت- نوع یک و نوع دو- در اصل پولی ژنیک هستند. این بدان معنی است که یک زمینه ژنتیکی و برخی فاکتورهای محیطی در شروع ان دخالت دارند.از آنجا که هر دو نوع دیابت موجب بروز ناهنجاریهایی در برخی اندامها می شوند لذا معاینه کنندگان باید درک درستی از بیماری و علل آن در ایجاد پاتولوژی در بافتها و اندامهای مختلف داشته باشند.         
از آنجا که چشمها تنها اندامی هستند که آسیبهای بافتی توسط تغییرات نئوواسکولار،آرتریولار و میکروواسکولار را نشان می دهند لذا معاینه دقیق و صحیح چشمها حیاتیست.               
 تحقیقات نشان میدهد اشتباه در تشخیص دیابت توسط چشم پزشکان و اپتومتریستها %9 موارد و توسط پزشکان عمومی و دیگر متخصصان %50 – 35موارد را  تشکیل میدهد .
به همین علت لازم است که اپتومتریستها بیماران دیابتی را حتی اگر تحت نظر پزشکان دیگر هستند به دقت معاینه کنند.
 
دیابت در کشورهای توسعه یافته:
دیابت را هفتمین علت مرگ و میر دراین کشورها میدانند. مرگ مستقیما بعلت تغییرات متابولیکی حاصل از این بیماری است. بعلاوه دیابت یک علت اصلی بیماری قلبی(حمله قلبی) و عارضه مغزی عروقی (سکته)است.دیابت اولین علت کوری جدید(new blindness) در جمعیت جوانتر و دومین علت در جمعیت مسنترهاست.
 
تشخیص دیابت:
تشخیص دیابت ، بسته به یافته های یک تاریخچه کامل و بررسی آزمایشگاهی، ممکن است آسان یا  بسیار مشکل باشد.بعضی مواقع یک بیمار ممکن است "borderline"       بوده و نیاز به آزمایشات بیشتر برای اثبات یا رد تشخیص باشد.در هر صورت تشخیص، به یک تاریخچه،معاینه و داده ههای آزمایشگاهی دقیق بستگی دارد.
 
 تاریخچه:
یک تاریخچه خانوادگی دیابت بسیار مهم بوده و هر عضو فامیل ُ(فرزند عمو یا دایی یا اعضای اصلی خانواده) که به دیابت مبتلاست، خطر ابتلا را افزایش میدهد .
زنی که در طی حاملگی به قند خون بالا مبتلاست در معرض خطر ابتلا به دیابت در سالهای بعد قرار دارد .تغییر سریع وزنی نیز یک فاکتور خطر محسوب میگردد.در دیابت نوع یک ، فرد مبتلا دچار لاغری و در دیابت نوع دوم دچار چاقی میشود.به این ترتیب چاقی نیز یک فاکتور خطر در دیابت نوع دوم است .از سمپتومهای رایج در دیابت میتوان تکرر ادرار،تشنگی مفرط و گرسنگی زیاد را نام برد. وجود قند در ادرار موجب از دست رفتن مقادیر زیاد آب از  طریق کلیه ها و در نتیجه ازدیاد ادرار، کم آبی بدنی و تشنگی میشود.تغییرات قند خون موجب تغییرات سریع در دید و در نتیجه مایوپی یا هایپروپی میشود. هرگونه سمپتوم نورولوژیکی جدید اختلال عمل حسی، حرکتی یا خودکار ممکن است بعلت دیابت باشد.
 
معاینه:
هدف از معاینه یک فرد دیابتی اساسا تعیین آسیب های بافتی یا ارگانهای هدف در دیابت است. ارگانها و بافتهای اصلی  برای معاینه بالینی، چشمها، قلب و دستگاه عصبی و عروقی میباشند.
 
 بررسی آزمایشگاهی  :
تعیین میزان قند خون  ناشتا(FBS) روش مهمی  در بیماران مشکوک به دیابت است.میزان FBS 126 یا بالاترملاک تشخیص دیابت است.اگر میزان قند خون دو ساعت پس از صرف غذای معمولی (2hr.pcBS) بالاتر از 140 باشد، تشخیص احتمالی است اما اگر بالاتر از 200 باشد تشخیص قطعی است . glycosylated  hemoglobin بالا(hbA1C) یک فاکتور تشخیصی است .این تست یک تست استاندارد در تشخیص و پیگیری دیابت است. تست تحمل قند(GTT) بجز در مورد غربالگری بیماران باردار برای دیابت،دیگر کاربردی در تشخیص این بیماری ندارد . بنابراین تستهای اصلی آزمایشگاهی برای تشخیص و پیگیری دیابت عبارتند از FBS,2hr.pc BS,HbA1C .
 
هموگلوبین گلیکوزیله(HbA1C):
تمامی پروتئین ها اتصال غیرقابل برگشتی با گلوکز داشته و میزان گلوکز متصل به یک پروتئین خاص به نیمه عمر آن پروتئین بستگی دارد. بنابراین پروتئین های با طول عمر زیاد، برای مثال در تا ندون ها یا مفا صل ،دارای میزان کمتر گلوکز بوده اما پروتئین های با طول عمر کوتاه ، برای مثال در هموگلوبین ، دارای گلوکز بیشتری میباشند .
بنابراین  برای ارزیابی گلوکز متصل به یک پروتئین بدنی میتوان از هموگلوبین استفاده کرد . میلیونها سلولی که در نمونه خونی گرفته شده قرار دارند بطور متوسط بین 6 تا8 هفته عمر داشته بطوریکه برخی تازه وارد خون شده و برخی آماده از بین رفتن میباشند. به این ترتیب گلوکز کل تمامی پروتئین در سلولها در یک نمونه خونی، نشان دهنده متوسط گلوکز کل متصل به هموگلوبین در آن سلولهاست . این همان هموگلوبین گلیکوزیله است که HbA1C نیز نامیده میشود . مقدار HbA1C متوسط قند خون را در طی 6 الی 8 هفته آینده آشکار میسازد .اهمیت این نکته زمانی آشکار میشود که بدانیم FBS یا  2hr. pc. BS تنها میزان قند خون را در لحظه گرفته شده نشان میدهد. حتی بیماران مشکل دار اغلب خود را برای یک BS  از طریق ادامه رژیم غذای خود برای چندین روز قبل از ویزیت آماده کرده که منجر به یک حس غلط سلامتی میشود.معهذا این کار زمانی که HbA1Cمورد آزمایش قرار میگیرد نمیتواند انجام گیرد زیرا بیمار باید تمامی 6 االی 8 هفته گذشته میزان قند طبیعی داشته باشد. بر اساس نظر پزشکان اگر بیماری HbA1C  را در حدنرمال نگه دارد ، آسیبهای بافتی به حداقل میرسد. لذا مقدار این تست باید در حدود 8 یا کمتر باشد.
 
تستهای بیشتر:
از آنجا که بیمار دیابتی در معرض خطر بیشتر تغییرات پاتولوژیکی  در ارگانهای بدنی است، جمع آوری اطلاعات از این اندامها مهم است.یک الکتروکاردیوگرام، بخصوص در افراد مسن، اطلاعات بیشتری در خصوص وضعیت قلب به ما میدهد.  از تستهای دیگر میتوان عکس از قفسه سینه ، تست SMAC یا شیمی خون،تعیین سرعت هدایت عصبی، آنژیوگرافی فلوئرسینی به هنگام وجود ادم ماکولا را نام برد .
 
انواع دیابت و خصوصیات آنها:
در خصوص دیابت چندین طبقه بندی وجود دارد. رایجترین آن دیابت ملیتوس نوع یک و دو است. دیابت نوع یک و دو، بجز در مورد قند خون بالا، متمایز از هم هستند . این دو نوع دیابت از الگوی ژنتیکی ، علائم بالینی و یافته های آزمایشگاهی متفاوتی برخوردار میباشند.
 
دیابت ملیتوس نوع یک :
در این نوع دیابت که وابسته به انسولین نیز نامیده میشود،علائم کلینیکی بسیار ناپایدار بوده وتغییرات سریع در  میزان قند خون مشاهده میگردد.تغییرات متابولیک نیز در این بیماران سریع است. بطوریکه به هنگام استرس از یک عفونت عمومی یا یک کمبود انسولین باسانی وارد حالت اسیدوز یا کتونی شده و براحتی دچار کمای دیابتی میشوند.
این بیماران برای ادامه زندگی نیازمند به تزریق انسولین هستند.معمولا این افراد در زمان تشخیص ، بعلت از دست دادن قند از طریق ادرار، دچار کاهش وزن هستند.این نوع ازدیابت معمولا بدنبال یک بیماری عفونی نظیر عفونت تنفسی ویروسی  خود را نشان میدهد. در فرد مبتلا با سابقه فامیلی ، ویروس موجب یک پا سخ  ایمنی شده و بدنبال آن لنفوسیتهای CD8، سلولهای بتای پانکراس را که مسئول ترشح انسولین هستند از بین میبرد.
 
دیابت ملیتوس نوع دوم  :                                                                                                                   
در این نوع دیابت که به انسولین وابسته نمیباشد، بیمار علی رغم داشتن قند خون بالا از حال عمومی بسیار خوب برخوردار است.این افراد به تغییرات PH خون بسیار مقاوم بوده و بندرت وارد کمای دیابتی میشوند.میزان انسولین خون این بیماران طبیعی یا قدری بالاست بنابراین نیازی به تزریق انسولین ندارند. مشکل اصلی نقص گیرنده های انسولین درغشاء سلولی است. درما ن عبارت است  از افزایش تاثیر انسولین از طریق افزایش عملکرد گیرنده های انسولین در سطح سلولی است .این بیماران یک الگوی ژنتیکی خاص داشته و در زمان تشخیص دچار افزایش وزن هستند. چاقی ، عدم تحرک و دیگر فاکتورهای نامعلوم دیگر موجب افت فعالیت گیرنده های انسولین میشود.
 
درمان:
در این دو نوع دیابت نکته مهم آن است که بیمار درک درستی از بیماری و درمان آن داشته باشد. یک رژیم غذایی صحیح که حاوی میزان مورد نیاز چربی ، کربوهیدرات و پروتئین باشد، جزء اساسی در برنامه درمانی است. مکملهای رژیمی دارای ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدانها باید در طرح درمانی لحاظ شوند. علاوه بر مطالب گفته شده ، دیابت نوع اول در طرح درمانی خود انسولین تزریقی نیز دارد. تعداد و نوع انسولین بکاررفته  بگونه ای است که  قند خون را در حد قابل قبول نگه دارد . هدف نگه داشتن قند خون زیر 180، حتی پس از خوردن غذا است .  
افراد دیابتی نوع دوم اغلب و نه همیشه محتاج مصرف داروهای خوراکی و بندرت انسولین  برای کنترل قند خون خود هستند.این داروها موجب  افزایش  تاثیر انسولین بروی گیرنده های غشا میشوند. از آنجا که از دست دادن وزن بدن  اغلب موجب افزایش فعالیت گیرنده انسولین غشاء و در نتیجه کنترل آسا نتر بیماری میشود، کنترل وزن بدن در دیابت نوع دوم بسیار مهم است.
 
بررسی کنترل دیابت :
بررسی مستمر و بی وقفه بیمار دیابتی  برای اطمینان از موثر بودن درمان و کنترل ناهنجاریهای  متابولیکی ضروریست . از آنجا که عواقب هر دو نوع  دیابت کا ملا مشابه است ، نحوه بررسی آنها نیز یکسان است . یک تاریخچه دقیق در خصوص علائم قند خون بالا نظیر پرادراری، تشنگی، پرخوری ، افزایش یا کاهش وزن و نیز ناهنجاریهای قلبی عروقی ، چشمی و سیستم عصبی  مهم است .
در معاینه بالینی باید به ناهنجاریهای اندامهای هدف توجه کرد .معاینه چشم ، بعلت مشاهده مستقیم بافت عروقی ، معاینه قلب ، دستگاههای عروقی و عصبی و اندامهای انتهائی  از اهمیت بالایی برخوردار است. وزن بیمار و فشار خون وی نیز باید تحت نظر باشد .ناهنجاریهای عروقی دیابت نوع اول و دوم تا حدودی با هم فرق دارند .
در نوع اول ناهنجاریهای میکرووازکولار در عروق بسیار کوچک دیده میشود ، در حالیکه در نوع دوم ناهنجاریهای ماکرووازکولار در شریانهای بزرگتر بدن رخ میدهد.
 
نقش مسیر سوربیتول:
یک مسیر بیوشیمیایی بنام مسیر سوربیتول را دلیل عمده ایجاد عوارض دیابتی میدانند . نکته جالب آن است که بافتهای هدف که دچار آسیبهای دیابتی میشوند بافتهایی هستند که سلولهای آنها برای انتقال گلوکز از غشا سلولی و بداخل سلول به انسولین نیازی ندارد. دو نوع سلول اصلی در بدن که جهت انتقال گلوکز بداخل سلول نیازمند انسولین هستند عبارتند از سلولهای چربی و سلولهای عضلانی .
اکثر انواع سلولهای دیگربه انسولین نیازی نداشته و گلوکز از طریق انتشار ساده از غشا سلولی گذشته و به یک حد تعادل با گلوکز مایع interstitial میرسد. گلوکز یک منبع تامین انرژی برای سلول است.
گلوکز از طریق یک مسیر بیوشیمیایی که در آن آدنوزین دی فسفات کم انرژی به آدنوزین تری فسفات پرانرژی تبدیل میشود ، در میتوکندری متابولیز میشود. مسیر این تبدیل چرخه کربس نام دارد. مسیر
دیگری نیز بنام مسیر سوربیتول وجود دارد که موجب ورود گلوکز به چرخه کربس میشود. این مسیر زمانی فعال میگردد که سطح گلوکز داخل سلول به حدود 180 یا بالاتر میرسد. در این مسیر گلوکز به سوربیتول و سپس فروکتوز تبدیل و وارد چرخه کربس میگردد. سوربیتول و فروکتوز بآسانی از غشاهای سلولی انتشار نیافته و در داخل سلول محبوس میشوند . فشار اسمزی حاصل موجب ادم و تغییرات  سلولی و در نهایت اختلال عمل سلولی و حتی مرگ سلولی  میشود. بنابر این قند خون بیمار باید کنترل و در صورت امکان هرگز از180-170 ، حتی پس از صرف غذا بالاتر نرود .
 
نقش اپتومتریست:
اپتومتریستها اولین مراقبین سلامتی در بیماران دیابتی بوده ونقش مهمی در تشخیص اولیه از طریق گرفتن تاریخچه علائم و هر گونه تغییرات چشمی نشاندهنده دیابت دارند لذا باید درک درستی از دیابت نوع یک و دو داشته باشند.
 
 
سلام بر استاد زحمتکش بیوشیمی   استاد اعظم خدری